NARGİLE LÜLESİ SEÇERKEN BİLMENİZ GEREKENLER :  

sercan atören<sercanism@hotmail.com>

ÇEŞİTLERİ, YAPILDIĞI MALZEMELER, KULLANIM FARKLILIKLARI VE SEÇİM ÖNERİLERİ 

             Merhaba nargileseverler ; bu yazımda sizlerle nargilenin belki de en önemli ekipmanı diyebileceğimiz nargile lülesi hakkında sizlere faydalı olacak  bilgiler paylaşacağım. Öncelikle lüleyi tanımlayalım. Lüle  ; nargile takmının en üst kısmına yerleştirilen, içine tütün ve mela gibi aromalı mamullerin konulduğu, bir ısı ekipmanı ve nargile kömürü ile üst kısmından ısı verilerek tütünün ısıtıldığı ve bu sayede nargileden çekim yapıldığında duman çıkmasını sağlayan küçük kase benzeri tütün yuvasıdır. Lüle nargile takımına yerleştirme açısından iki tiptir. İlki erkek girişli lüle , alt kısmı uca doğru sivrilerek üretilir. İkincisi dişi girişli lüle ,alt kısmından içe doğru geniş bir oyuk açılarak üretilir. Nargileye girişteki bu iki farklılık dışında ; form olarak da birçok çeşidi vardır. Şimdi bu çeşitlere göz atalım. 

            ERKEK GİRİŞLİ LÜLE                            DİŞİ GİRİŞLİ LÜLE 

                                                      LÜLE ÇEŞİTLERİ 

              KLASİK LÜLE 

            Bu lüle tipi dünya genelinde Mısır lüle , Killer bowl (lüle) ve Turkish bowl olarak da bilinir. Temelde çok delikli lüleler diyebiliriz. Çukur şeklindedirler ve merkezlerinde hava delikleri mevcuttur. Alüminyum ve camdan üretilenleri de olmakla birlikte , genelde 5+ delikli ve kırmızı kil yani bizim toprak dediğimiz malzeme ile üretilir. Dünyada en çok kullanılan lüle tipidir.  

         Olumlu yönleri olarak ; ucuz ve kolay ulaşılır olması, alınan bir nargile takımı yanında genelde ücretsiz verilmesi ve ısının tütünün tamamından geçmesiyle doygun bir tat, duman sunması diyebiliriz. Ayrıca toprak malzeme ile yapılan bir klasik lüle zamanla şerbeti içine çekecek ve daha yoğun tat verecektir. Bunun için aynı aroma içilmeli ; aksi takdirde lüle içilen farklı aromaların karışımını emer ve içtiğiniz tütünün tadını olumsuz etkiler.  

         Olumsuz yönleri olarak ; şerbeti fazla olan tütünlerin şerbetinin lüleden nargile takımı ve şişeye akarak tadı bozabilmesi , ayrıca tütün dolumu fazla baskılı yapılırsa delikleri tıkayarak çekim zorluğu yaratmasını sayabiliriz. 

          PHUNNEL LÜLE 

         Klasik lülelerden farklı olarak ortasında büyük bir delik vardır ve hava akışı buradan sağlanır. Bu sayede hava akışı tabana doğru değil ortadaki deliğin üzerinden sağlanır.  

         Olumlu yönleri olarak ; tütünün delikleri kapamaması , şerbet ve tütünün şişeye akışını engellemesi, içim süresini görece uzatması ve aromayı ağır nargile sevmeyenler için bir nebze hafifleştirmesini sayabiliriz. 

         Olumsuz yön olarak ;  tütünün tüm doygunluğunu ve ağırlığını hissetmek isteyenler için phunnel lülenin bu özelliği bir tık aşağı çekmesini sayabiliriz. 

           VORTEX LÜLE 

        Bu lüle tipi phunnel lüleye benzer fakat merkezindeki çıkıntıda birkaç delik vardır ve şeklinden dolayı hava akımını nargileye sarmal şekilde iletilir. İçim tarzı phunnel lüleye benzese de biraz daha yoğun tat alabilirsiniz. Ülkemizde ve dünya genelinde fazla tercih edilmese de alternatif olarak kullanılabilir. Olumlu ve olumsuz yönleri phunnel lüle ile aynı diyebiliriz. 

        Bu lüle tiplerinin yanında bazı lüleler son on yıllarda hayatımıııza giren HMD ( heat management device ) ile uyumlu üretilmektedir. Lüle kenarından içe doğru HMD’nin oturacağı bir girinti vardır. Bu lüleler çok delikli ya da phunnel tarzında olabilmektedir. Aşağıda örnek görselleri görebilirsiniz. 

        Ayrıca gelişen nargile sektöründe farklı tarzlarda herhangi bir tanıma tam olarak uymayan nargile lüleri de sıkça karşımıza çıkmaktadır. İçim hissiyatı olarak temelde en yakın oldukları lüle tiplerinin genel özelliklerini sergilerler. Örneklerini görsellerde bulabilirsiniz. 

                        LÜLENİN YAPILDIĞI MALZEMELER 

         Kil 

        Genel olarak Rus, Alman ve Amerikan killeri yüksek kaliteli olarak adlandırılır. Kilin kolayca şekillendirilmesi üretiminde birçok farklı çeşit ve boyutta yapılabilmesini sağlar. Tedariği kolaydır . El yapımı ve kalıp olarak üretilebilir. Yüksek ısılarda ( ortalama 1200 derece ) fırınlanması lüleyi ısıya dayanıklı hale getirir ve ısının lüleye eşit ve dengeli dağılmasını sağlar. Bu da içime olumlu yansır.                                                                                                         

   Bazı firmalar yüksek ısı yanında ayrıca kili süt ile fırınlayarak lülenin içindeki ince, küçük damarları ve boşlukları da kapatarak lüleye tat oturmasının önüne geçerler. Bu uygulama şerbetin lüleye sızmasını engeller. Ülkemizde çokça üretilen toprak lüle       daha düşük ısıda fırınlanır, tek tat içmeye ve o tadı lüleye oturtmada daha iyidir. 

         Kil malzeme tüm lüle tiplerine sırlı şekilde de uygulanmaktadır. Sır kelimesini lüleyi kaplayan çeşitli renklerdeki gıdaya uyumlu , ısıya dayanıklı boya olarak tanımlayabiliriz . Sırlı lüleler tat tutmaz ; bu yönden avantajlıdır . Dezavantajları ise fiziksel hasara(çatlama,kırılma) ve ani ısı değişimlerine karşı hassastır. Lülenin sırlı kısmı böyle durumlarda çatlamaya eğilimlidir. 

        Seramik 

             Seramik de temelde bir kil mamulüdür. Genelde daha hafif ,ince ve ucuzdurlar. Dayanıklılıkları kil bazlı lülelere göre daha azdır ve ısı dağılımını çok iyi yapamazlar. Fakat ucuz ve çok sayıda bulunabilmesi sayesinde nargileye yeni başlayanlar tarafından sıkça tercih edilirler. 

              Cam 

        Nargilede görsel olarak güzel görünse de genel olarak zayıf performansa sahiptir . İstisna olarak Quasaar ve Samsaris gibi kaliteli ve verimli marka,modeller olsa da genelde kırılgan bir yapıya sahiptir. Isı dağılımı ve iletimini iyi yapamaz. Isı fazla geldiğinde tütünü yakması büyük olasılıktır. Tat tutmaması ve görsel olarak tatmin etmesi olumlu yönler olarak değerlendirilebilir. 

        Alüminyum - Çelik 

        Bu malzemeler lüle yapımında daha az tercih edilir. Çok ısınırlar ve ısıyı kontrol etmek zordur. Üzerinde kömür var iken lüleye temas etmek tehlikelidir ; eliniz yanabilir. Isı dağılımı iyi değildir ; çok ısınırlar ve dikkat edilmezse tütünü yakma ihtimalleri yüksektir. Dayanıklı olmaları ve çabuk ısınmaları sebebiyle nargilenin erken açılması olumlu yönler olarak söylenebilir. 

NARGİLE LÜLESİ KULLANIM FARKLILIKLARI VE SEÇİM ÖNERİLERİ 

          Şimdi bu lülelerin kullanırken aralarında ne gibi farklılıklar olduğuna. Ve tabii önerilere. 

  Tütün olarak çift elma, kapuçino ve üzüm gibi tek tat kullanıyorsanız o aroma için bir toprak lüle alın ve zamanla tadın oturmasını bekleyin. Kısa süre sonra şerbet toprak lülenin içine sızacak ve lülenin rengi koyulaşmaya başlayacaktır. Ayrıca deneyimlerime göre şerbet emen lüle içi hafif şerbetin nemini de tutuyor ve lüle ısıya biraz daha dayanıklı hale geliyor. 

          Phunnel lüle ile ilgili detay vermek gerekirse ; bu lüle tipi fresh aromaların verdiği ferahlık hissini azaltır. Çok fresh sevmiyorsanız phunnel lüle kullanmanızı öneririm. Ayrıca bu lüle tütündeki aromayı daha dengeli verir. Klasik lülede alamadığınız bir tadı bu lülede alabilirsiniz. Bu durum genelde meyveli karışım tatlarda kendini belli ediyor.   

          Delikli lülelerde ise daha keskin ve yoğun bir tat alırsınız. Örneğin meyveli bir karışım içiyorsunuz ; içerisinde mango, şeftali ve erik var. Klasik çok delikli bir lülede mango ve şeftali ön planda kalabilir çünkü erik aroması destekleyici tat olarak kullanmışlardır. Phunnel lülede erik notasını daha net almanız büyük olasılıktır. 

          Farklı aromalar deniyorsanız lüleniz ne çeşit olursa olsun sırlı olmasına özen gösterin. Sırlı lüle tat tutmaz. Böylece farklı tatları birbirine karıştırmadan verimli içimler gerçekleştirirsiniz. Sırsız olup daha uzun sürede tat  tutan kaliteli kil lülelerde var ama başlangıç için riske gerek yok.  Ayrıca sırlı lüleler sırsız lülelere göre bir tık fazla ısınır. Fresh aromalar klasik sırlı bir lülede o ısıyla daha fresh gelecektir. Seçiminizi yaparken bunu da göz önünde tutmakta fayda var.  

          Son olarak nargileye yeni başlayan veya başlayacaklara önce hangi tatları sevdiklerini deneye deneye belirlemelerini öneririm. Bu süreçte bütçenizi fazla zorlamadan alacağınız bir klasik sırlı ve bir phunnel sırlı lüle size yetecektir. Sevdiğiniz aromaları artık belli olduğunda lüle kalitenizi ve çeşidini yazdıklarımdan faydalanarak isteğinize göre belirleyebilirsiniz. Her şey de para değil zaten ; çift elma oturmuş bir  toprak lüle hissiyatını belki elli katı paraya satılan bir rus lülesinden alamayabilirsiniz. Her şey sizin damak tadınız ve zevkinize bağlı. Unutmayın  ; en iyi nargile, en iyi aroma; en iyi lüle sizin sevdiğinizdir.